استدلالهای سست پایه از این گونه در توضیحات و حواشی «وندیداد» بسیار است.

مطالب تکراری و زاید که به همان شیوه استدلالی خاص، جهت قبولاندن تبری آییین زرتشتی از برخی مراسم و آیین های باستانی آورده شده است، در همه جای کتاب مشاهده می شود؛ مثلاً موضوع «خئیث دثه» یا ازدواج مقدس با محارم، به علت بحث های دقیق و تحقیقات عالمانه ای که قبلاً در ابن باب  انجام شده است و وجود منابع زرتشتی باز مانده از قرون اولیه هجری و تواریخ مهم و معتبری که بعد از اسلام نگاشته شده است و حتی در عصر حاضر نیز بسیاری از اوستا شناسان و موبدان زرتشتی به این موضوعات پرداخته اند.(17) از حواشی بی فایده کتاب است و این که جز «گاثاها» هیچ بخشی از اوستای نو با زرتشت رابطه و مناسبتی ندارد(18) و هیچ سند و مدرکی بر رواج «خویتودس» در «گاثاها» نیست و زرتشت خود با دختری از قبیله ای دیگر ازدواج نموده است و اصولاً ازدواج با محارم رسمی «مغانه» است که «مغان عصر ساسانی» با فشار به مردم به عنوا نیک اصل «مزدیستایی و زرتشتی»تحمیل کرده اند.(19) هیچ کدم ارتباطی با انتشار یک اثر مهم فرهنگی از ایران باستان به نام «وندیداد» نمی تواند داشته باشد و چیزی نیز اضافه بر نظریات محققان سابق ندارد و اصولاً آن اندازه منابع و تحقیقات عالمانه در باب موضوعات مورد حساسیت مؤلف وجود دارد که به نظر می رسد بهتر می بود «وندیدادی» با حجم کمتر و توضیحات مفید در باب لغات و واژه ها - با قیمت مناسب تری- تدارک دیده می شد تا تعداد بیشتری از دانشجویان و علاقه مندان می توانستند بدان دسترس یابند.

و نکته مهم و آخر آنکه ساده لوحی خواهد بود اگر دوستدار فرهنگ باستانی ایران بخواهد باورها و اعتقادات باستانی را با عصر حاضر تطبیق و تناسب دهد و بدین ترتیب، حقانیت رواج آن را تجویز نماید؛ زیرا آن کس که : «گاثاها، یسنا، یشت ها، خرده اوستا، ویسپرده و بویژه «وندیداد» بر دست می گیرد، بدین قصد و نیت است که بداند: نیاکان او چگونه می اندیشیده اند ، چگونه می زیسته اند و در مقایسه با همزمانان خود، بر اوج بوده اند یا حضیض و در این راه دچار دیو تعصب نخواهد شد؛ زیرا تکیه بر «خرد» خود «وندیداد» و قانون ضد دیو است و لا غیر.

والسلام

پی نوشت ها

1- مراجعه شود به : تفسیر اوستا و جمه گاثاها. دار مستقر، ترجمه و تحشیه و دیباچه دکتر موسی جوان، چاپخانه رنگین. 1348 .

2- ویسپرد، پور داوود. دانشگاه تهران. چاپ دوم. 1357، ص 6و مقدمه شماره 10 از نامه های دیگر پور داوود.

3- وندیداد. همان مأخذ. جلد 1 ص 4

4- همان مأخذ: ص 42

5- گاثاها، پور داوود، دانشگاه تهران، چاپ سوم، 1354

6- ایران در زمان ساسانیاتپن ، کریستین سن ،ترجمه رشید یاسمی، دنیای کتاب، چاپ ششم ، 1368، ص 207

7- وندیداد همان مأخذ، جلد 1 ، ص 48

8- تاریخ مطالعات دینهای ایرانی، هاشم رضی، انتشارات فروهر، چاپ اول، 1366، ص 71

9- قرآن مجید سوره 22 آیه 17

10- وندیداد، همان مأخذ، جلد 1 ص 47

11- همان مأخذ، جلد 1 ص 46

12- همان مأخذ، جلد 1 ص 46

13- همان مأخذ، جلد 1 ص 46

14- همان مأخذ ، جلد 1 ص 46

15- الفهرست، ابن ندیم، محمد رضا تجدد، امیر کبیر، چاپ سوم، 1362، ص 22

16- تاریخ یعقوبی. ترجمه محمد ابراهیم آیتی. انتشارات علمی و فرهنگی ، چاپ هفتم، 1374 جلد 2 ص 43

17- از جمله: زناشویی در ایران باستان، هیربد جمشید کاووس کاتراک ام. ا . انتشارات انجمن زرتشتیان تهران، 1342.

18- وندیداد، همان مأخذ، جلد 2 ، ص 926

19- وندیداد. همان مأخذ، جلد 2 ، ص 928

منبع: روزنامه اطلاعات 4 شهریور 1367 صفحه 6