5- همچنین است اشاره استاد ارجمند به احکام و مسائلی چون برشنوم و شست و شو با پیشاب گاو و تقدس آن و بسیاری دیگر از این امور که تنها در اوستا و بخش وندیداد است که بدانها پرداخته شده و از دیدگاه نگارنده لازم بود تا یادداشتهایی به نسبت مشروح برای همه این موارد، جدا از ترجمه فراهم شود.
دهها نوشتار درباره مسائل گوناگون با مستنداتی که قریب به اتفاق آنها از مأخذ زرتشتی و دیریاب و پراکنده است، چندین هزار واژه اوستایی که چه از نظرگاه دستوری یا ریشه شناسی یا کاربردهای متفاوت در مواضع مختلف اوستا و ارائه دقیق نقاط و وجوه ارباب فن و بصیرت با مأخذ دقیق و مترادف های سانسکریت، فارسی باستان پهلوی و زبانهای اروپایی، تنها برای افزودن بر حجم کتاب با موضوعهای فرعی یا بیکاری نگارنده نبوده است، بلکه مواردی کاملاً لازم برای یک ترجمه دقیق و علمی و جامع الاطراف بودن کل مسائل و حد و اندازه یک کتاب مرجع بوده است. حدود شش هزار یادداشت، و یک جلد کامل کتاب نامه جهت سهولت مراجعان فراهم شده. در ترجمه ای که گاه بندهایی از آن، متن اوستایی با ترجم پهلوی و بهترین ترجمه های دقیق اروپایی مقابله و مقایسه شده و حتی یک حرف ربط نیز نه ساقط شده و نه افزوده و نه جا به جا و با وسواس در ردیف شماری واژه ها- کلمه با کلمه برابر با اوستاست، شرح و تفسیر و نقد لازم بوده است.
هر گاه یک مجلد کتاب نامه و یک مجلد متن اوستایی کلمه به کلمه با آوانویسی فارسی و لاتینی و یک مجلد واژه نامه آن نیز توفیقی در چاپ پیش آید، آنگاه است که این کار به پایان رسیده و بر آیندگان است که کم و کاستها و اشتباهات را بپیرایند و کار بهتری ارائه کنند. به همین جهت در افزودن شروح و واژه نامه ، کمال صرفه جویی و دقت در اختصار انجام و مراعات شده است. هرگاه واژه نامه ی وندیداد و همه شروح وابسته به آن در اصل همین کتاب نمی آمد، پس جای آن کجا می توانست باشد؟ مسائل تطهیر زائی ، مراسم تطهیر یا جن گیری از رحم زنی که بچه مرده به دنیا آورده، مراسم هولناک حدود شرعی و سر بریدن و پوست کندن و قطعه قطعه کردن و چشم درآوردن و برای پاک شدن از گناهی کوچک، کشتن هزاران مورچه و وزغ و کرم داخل نجاست و پشه و ... هر گاه شرح و توضیحی نداشت، ترجمه ای بی مفهوم و غیر قابل استفاده فراهم شده بود.
به این انگیزه در طول سالیانی دراز این جانب همواره با دانشجویان و پژوهندگانی که خواهان مطالعه یا تهیه تز و پایان نامه یا مقاله و سخنرانی در زمینه های گوناگون مشروحه در کتاب می شدند- و دسترسی به منابع و مأخذ که بسیار پراکنده بوده و گاه استفاده از آن هم بر ایشان مقدور نبود- دشواریهای بسیار فراهم می آورد . همچنین تاکنون واژه نامه اوستایی قابل دفاع و مشروحی که از لحاظ دستوری و ریشه شناسی دسترس باشد و استفاده آن برای فارسی زبانان مقدور باشد، وجود نداشت. به همین جهت است که تا جایی که میسر بود، نگارنده کوشید برای آنانی که خواهانند ، این موارد فراهم باشد.
اما اشاره و راهنمایی بسیار سودمند استاد جوای که :«به نظر می رسد بهتر می بود وندیدادی با حجم کمتر و توضیحات مفید در باب لغات و واژه ها با قیمت مناسب تری تدارک دیده می شد تا تعداد بیشتری از دانشجویان و علاقه مندان می توانستند بدان دسترس یابند ...» مورد نظر نگارنده و نیز ناشر بوده است.
امیدوارم کتاب یک جلدی با ترجمه ای ساده تر و یادداشتهای لازم با تیراژی بیشتر که بی گمان سبب کاهش هزینه شود، به زودی از چاپ بیرون آید و این دشواری حل شود و البته تا نخست چاپی چنین انجام و در دسترس قرار نمی گرفت، آن ترجمه فشرده و سهل الوصول امکان نشر پیدا نمی کرد.
در پایان باز هم با کمال امتنان و خلوص از راهنماییها و انتقادهای آقای جوادی سپاسگزاری می کنم و هر نوع راهنمایی و انتقادی هر گاه به نشانی ناشر ارسال شود، برای این جانب بسیار مغتنم خواهد که در چاپ بعدی – به ویژه چاپ وندیداد یک جلدی رعایت گردد.
منبع:روزنامه اطلاعات ۱۷ آبان 1367 صفحه 6
|